Azərbaycanda kredit faizləri müzakirə mövzusu olduğu bir vaxtda bu sahəni araşdıran ekspertlər vəziyyətdən müxtəlif çıxış yolları təklif edirdər. Bankların yüksək faizlərə əsas səbəb kimi cəlb olunan vəsaitin baha olmasını göstərir. Yəni bankirlər özlərinin aldıqları kreditin baha olduğunu əsas gətirirlər. Bankların kredit portfelinə daxil olan pulun yarıya qədərini əmanətlər təşkil edir ki, bu 8-12% arasında dəyişir. Bu faizin aşağı olmadığı fikri ilə ekspertlər də razılaşır. Amma sual ortaya çıxır: niyə banklar daha ucuz vəsait cəlb etmirlər?

İqtisadçı Nazim Məmmədov hesab edir ki, dövlət xaricdə yerləşdirilən neft pullarının bir qismini istifadə edərək banklara aşağı faizlə təklif edə bilər. Bu da kredit faizlərinin aşağı düşməsinə səbəb olar. İqtisadçının fikrincə kommersiya banklarının kredit resurslarının formalaşmasında Mərkəzi Bankın mərkəzləşdirilmiş kreditlərinin rolu da artırılmalıdır. 

İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri Qubad İbadoğlu isə əksinə, dövlətin neft pullarını banklara verməsinin qəti əleyhinədir. Onun sözlərinə görə, məsələnin çox ciddi risqləri var: “Risq ondan ibarətdir ki, bu proses nə dərəcədə şəffaf olacaq, nə qədər korrupsiyasız olacaq? Vəsait həqiqətən azad biznesə çatacaqmı? Əgər o vəsait azad biznesə çatmasa inhisarçı biznesə çatsa, o vəsaitin geri qaytarılması risqi nə qədərdir? Digər tərəfdən bazara əlavə valyutanın daxil olması inflyasiyaya necə təsir edəcək, manatın məzənnəsinə necə təsir edəcək?”. 

Ekspertin fikrincə, faizləri aşağı salmaq üçün banklar arasında inhisarsız, sağlam rəqabət olmalıdır. Həmçinin banklar şəffaf olsalar, beynəlxalq təşkilatlardan reytinq ala, özləri xaricdən ucuz vəsait cəlb edə bilərlər. 

Nüfuzlu xarici banklar ölkəmizə niyə gəlmir?

Təklif olunan variantlardan biri də bazara yeni bankların daxil olmasıdır. İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri Vüqar Bayramlı hesab edir ki, hazırda ölkədə bank sektoruna xarici kapitalın daxil olmasında süni baryerlər mövcuddur. Bütün bunlar bank sektorunda rəqabətin formalaşmasına, kredit faizlərinin düşməsinə imkan vermir. Ekspertin fikrincə, bank sektorundakı liberallaşma kredit faizlərinin hətta 2 dəfə aşağı düşməsinə gətirib çıxara bilər.

Mütəxəssislər ölkəmizə uzun əsrlik ənənələrə malik, dürüst bankların gəlməsini arzuolunan sayır. Əslində bu təcrübə ölkəmizdə olub. Məsələn, Britaniyanın məşhur HSBC bankı 1996-cı ildə Bakıda filial açsa da, 2002-ci ildə onu bağladı. Qurum bunu kommersiya səbəbləri ilə izah etdi. Amma Azərbaycandan dəfələrlə aşağı potensiala malik olan Ermənistanda filial hələ də işləyir. Bu amillər də məsələ ilə bağlı xeyli suallar yaratdı.

anspress.com