Banco.az "APA"ya istinadən, Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) İdarə Heyəti sədrinin I müavini Alim Quliyevin müsahibəsini təqdim edir.

- Ödəniş xidmətlərinin inkişafı və onun hüquqi normativ bazasının formalaşdırılması istiqamətində hansı işlər görülür?

- Mərkəzi Bank ödəniş xidmətləri bazarının inkişafı və elektron ödəniş xidmətlərindən istifadənin kütləviləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyətini davam etdirir. Bu istiqamətdə ödəniş xidmətlərinə çıxış imkanlarının genişləndirilməsi ödəniş bazarında rəqabət mühitinin gücləndirilməsi və ödəniş xidməti istifadəçilərinin müdafiəsinin artırılması məqsədi ilə “Ödəniş xidmətləri haqqında” Qanun layihəsi hazırlanmışdır. Beynəlxalq təcrübənin təhlili əsasında hazırlanmış bu qanun layihəsi ödəniş xidmətlərini, bu xidmətlər üzrə hüquq və vəzifələri, ödəniş təşkilatları və elektron pul təşkilatlarının yaradılması və fəaliyyətlərinin iqtisadi, hüquqi və təşkilati əsaslarını müəyyən edir.

Ölkədə innovativ ödəniş texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi, mobil rabitə operatorlarının ödəniş xidmətləri bazarına cəlb olunması, habelə elektron pulun emissiyası və istifadəsinin institusional bazasının formalaşdırılması baxımından zəruri olan bu qanun layihəsinin hazırlanmasında beynəlxalq maliyyə qurumları ilə yanaşı, aidiyyəti hökumət qurumlarının rəy və təklifləri nəzərə alınmışdır. Qanun layihəsinin qəbul olunması hazırda ödəniş xidmətləri bazarında fəaliyyət göstərən ödəniş xidməti təchizatçılarının fəaliyyətinin daha effektiv formada tənzimlənməsini təmin edəcəkdir.

Hazırda aidiyyəti dövlət orqanlarının yekun rəy və təklifləri toplanılır. Yaxın vaxtlarda qanun layihəsi hökumətə təqdim olunacaqdır.

- Beynəlxalq təcrübədə nağdsız cəmiyyətin formalaşdırılması məqsədilə bir sıra stimullaşdırıcı və maarifləndirici təşəbbüslər həyata keçirilir. Son dövrlərdə  Mərkəzi Bank bu sahədə müvafiq tədbirlərlə çıxış edib. Bu tədbirlərin nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?

- Mərkəzi Bank tərəfindən nağdsız hesablaşmaların inkişafı və elektron ödəniş xidmətlərinin istifadəsinin kütləviləşdirilməsi istiqamətində bankların fəaliyyətinin stimullaşdırılması, əhalinin və iqtisadi subyektlərin elektron ödəniş xidmətlərindən daha aktiv istifadəyə təşviq edilməsi məqsədi ilə bir sıra tədbirlər həyata keçirilir.

2013-cü ildən etibarən banklar arasında maliyyə vasitəçiliyində innovasiyaların tətbiqinin genişləndirilməsi, elektron bankçılıq xidmətlərinin inkişaf etdirilməsi və nağdsız ödəniş alətlərindən istifadənin artırılması məqsədi ilə nominasiya müsabiqəsi keçirilərək illik əsasda qalib banklar seçilir.

Ödəniş sistemlərinin fəaliyyəti, nağdsız hesablaşmalar, ölkədə formalaşdırılmış kart infrastrukturu və bu sahədə həyata keçirilən son islahatlar haqqında ictimaiyyətin məlumatlandırılması məqsədi ilə bank nümayəndələri, jurnalistlər, universitet tələbələri və digər auditoriyalar üçün seminarlar təşkil olunur.

Eyni zamanda, beynəlxalq kart təşkilatları ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində bankların və xidmət mərkəzlərinin nümayəndələri üçün mütəmadi əsasda innovativ ödəniş texnologiyaları, ödəniş alətləri ilə əməliyyatların aparılması, elektron ödəniş xidmətləri üzrə fırıldaqçılıq hallarına qarşı mübarizə tədbirləri və digər mövzularda seminar və treninqlər keçirilir.

“Maliyyə Savadlılığı” layihəsi çərçivəsində son illər ərzində layihə tərəfdaşlarının dəstəyi və birgə iştirakı ilə müxtəlif yaş qruplarından olan insanlar, xüsusilə də məktəblilər, orta məktəb müəllimləri və tələbələrlə mütəmadi görüşlər və seminarlar keçirilir.

Keçirilmiş bu tədbirlər zamanı qeyd olunan hədəf qruplarına layihə çərçivəsində nəzərdə tutulan digər prioritet məsələlərlə yanaşı, həmçinin əsas bank məhsul və xidmətləri haqqında, yəni kommersiya banklarının təqdim etdikləri məhsul və xidmətlərlə tanışlıq, bu xidmətlərdən daha səmərəli istifadə yolları, depozitlər, ödəniş kartlarının növləri və onlardan istifadə qaydaları, pul köçürmələri ilə bağlı ətraflı məlumat verilir. Xüsusilə də ödəniş kartlarının mahiyyəti, qazandırdığı imkanlar, nağd ödənişlərlə müqayisədə nağdsız ödənişlərin daha təhlükəsiz və əlverişli olduğu konkret misallar əsasında izah edilmiş və bu yolla onların nağdsız ödənişlərdən istifadəsi təşviq edilir.

Həmçinin layihə çərçivəsində hazırlanmış “Maliyyə Savadlılğı Portalı”nda nağdsız ödənişlər mövzusu geniş işıqlandırılaraq, ödəniş sistemləri, ödəniş kartları və kart infrastrukturu haqqında məlumatlar, habelə bu sahədə izahedici animasiyalar yerləşdirilmişdir.

Ümumilikdə həyata keçirilən stimullaşdırıcı və maarifləndirici tədbirlər nağdsız cəmiyyətin formalaşdırılması istiqamətində ictimaiyyətdə nağdsız hesablaşma formaları, elektron ödəniş xidmətlərinin üstünlükləri, ödəniş alətləri və onlardan təhlükəsiz istifadə qaydaları haqqında zəruri biliklər formalaşdırmaqla əhalinin nağdsız hesablaşmalardan daha aktiv istifadəyə təşviq edilməsini təmin edir.

- Qarşıdan gələn dövrdə Mərkəzi Bank Milli Ödəniş Sisteminin inkişafı baxımından hansı təşəbbüslərlə çıxış etməyi planlaşdırır?

- Ölkədə yaradılmış ödəniş infrastrukturunun və nağdsız ödənişlərin inkişafı məqsədi ilə qarşıdan gələn dövrdə Mərkəzi Bankın fəaliyyətinin əsas məqsədi yüksək ödəniş mədəniyyətinə malik cəmiyyətin formalaşdırılması, hesablaşmalarda nağdsız ödənişlər üzrə dövriyyənin inkişaf etmiş ölkələr səviyyəsinə çatdırılması, elektron ödəniş xidmətlərinin institusional və hüquqi bazasının daha da gücləndirilməsidir.

Bu hədəflərə çatmaq istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyət göstərilməsi və aidiyyəti qurumlarla birgə həyata keçiriləcək islahatların koordinasiya olunması məqsədi ilə Mərkəzi Bank tərəfindən “2015-2020-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında müasir elektron ödəniş xidmətlərinin tətbiqinin və nağdsız hesablaşmaların genişləndirilməsi üzrə Dövlət Proqramı” layihəsi hazırlanmışdır. Hazırda Dövlət Proqramı layihəsinin aidiyyəti qurumlarla yekun razılaşdırılması həyata keçirilir.

Dövlət Proqramı layihəsinin məqsədlərindən irəli gələn əsas vəzifələrinə Milli Ödəniş Sisteminin effektiv və təhlükəsiz fəaliyyətinin təmin edilməsi, əhali və iqtisadi subyektlərin elektron ödəniş xidmətlərindən daha aktiv istifadəyə cəlb edilməsi, elektron bankçılığın inkişafı, innovativ ödəniş alətlərinin, o cümlədən elektron pulun istifadə imkanlarının və bank xidmətlərində müasir texnologiyalardan istifadənin genişləndirilməsi, habelə bank xidmətlərinin iqtisadi səmərəliliyinin və keyfiyyətinin yüksəldilməsi daxildir.