Müəllif:Gülbəniz Hüseynli/Banco.az
İqtisadiyyatda bir məhsulun xarici bazarlarda yerli bazarlara nisbətən daha ucuz qiymətə satılmasına dempinq deyilir. Bu, şirkətin xarici bazarlarda rəqabəti zəiflətmək və bazar payını artırmaq məqsədi ilə edilir.
Banco.az xəbər verir ki, dempinq adətən dövlətlərarası ticarət mübahisələrinə səbəb ola bilər və bir çox ölkə bu cür təcrübəyə qarşı antidempinq tədbirləri tətbiq edir.
Antidempinq tədbirləri, bir ölkənin öz yerli sənayesini xarici şirkətlərin dempinq təcrübələrindən qorumaq üçün gördüyü tədbirlər sayılır.Bu tədbirlər arasında əsasən dempinq edən məhsullara əlavə rüsumların (antidempinq rüsumları) tətbiqi yer alır. Məqsəd, yerli istehsalçıları ədalətsiz rəqabətdən qorumaq və bazarda balansı təmin etməkdir. Antidempinq tədbirləri Ümumdünya Ticarət Təşkilatının (ÜTT) qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilir.
Ümumdünya Ticarət Təşkilatının (ÜTT) antidempinq qaydaları, 1994-cü il Antidempinq Sazişi (AD Sazişi) ilə müəyyən edilir. Bu sazişdə antidempinq tədbirlərinin tətbiqi üçün əsas qaydalar və prosedurlar təsvir olunur. Əsas məqamlar bunlardır:
1.Dempinqin müəyyən edilməsi.
Dempinq, bir məhsulun ixrac qiymətinin həmin məhsulun istehsal edildiyi ölkədəki normal qiymətindən aşağı olması halında baş verir. Dempinq marjası, normal qiymətlə ixrac qiyməti arasındakı fərqi göstərir.
2. Zərərin müəyyən edilməsi
Antidempinq tədbirlərinin tətbiqi üçün yerli sənayenin dempinq nəticəsində ciddi zərər gördüyü və ya belə bir zərərin təhlükəsi olduğu sübut edilməlidir. Bu zərər, yerli sənaye üçün mənfi təsirləri əhatə edə bilər, məsələn, satışların azalması, bazar payının itirilməsi və mənfəətin azalması kimi.
3. Tədqiqat prosedurları
Antidempinq araşdırmaları maraqlı tərəflərin müraciətləri əsasında başlanır. Bu prosesdə hər iki tərəf, həm şikayətçi yerli sənaye, həm də ittiham olunan xarici şirkətlər, öz mövqelərini bildirmək imkanına malikdirlər.
4. Antidempinq rüsumlarının tətbiqi
Tədqiqat nəticəsində dempinqin və zərərin mövcud olduğu sübut edildikdə, antidempinq rüsumları tətbiq oluna bilər. Bu rüsumlar adətən dempinq marjasına uyğun olaraq müəyyən edilir və yerli sənayenin qorunması üçün müəyyən bir müddətə tətbiq edilir.
5. Müddət və nəzərdən keçirmə
Antidempinq rüsumları beş il müddətinə tətbiq olunur və bu müddət ərzində onların davamlılığına və təsirinə yenidən baxıla bilər.
Bu qaydalar və prosedurlar, ÜTT-ə üzv ölkələrin antidempinq tədbirlərini ədalətli və şəffaf şəkildə həyata keçirmələrini təmin edir.
