Müəllif:Mehin Qasımova/Banco.az
8 Mart dünyanın bir çox ölkəsində yaşından və statusundan asılı olmayaraq qadın gözəlliyi və incəliyi, qadına diqqət bayramı kimi qeyd olunur.
8 mart dünya tarixinə Beynəlxalq Qadınlar Günü kimi yazılıb. Baxmayaraq ki, bayramın ilkin məqsədi qadın işçilərin azadlığı və bərabərliyi uğrunda mübarizə idi. Bayramın tarixi qadın hüquqları uğrunda hərəkatla sıx bağlıdır.
Bəs bu günün tarixi haqqında nə bilirik?
8 Mart bayramının tarixi 1857-ci ildə Nyu-Yorkda başlayıb. Geyim və toxuculuq fabriklərində çalışan qadın işçilər qeyri-insani iş şəraiti və aşağı maaşlara etiraz ediblər. 51 il sonra, 8 mart 1908-ci ildə Nyu-Yorkda da 15 min qadın “Çörək və qızılgüllər” şüarı altında nümayiş keçirib. Etirazçılar iş vaxtının qısaldılmasını və əmək haqqı şəraitinin yaxşılaşdırılmasını, həmçinin uşaq əməyinin və səsvermə hüququnun aradan qaldırılmasını tələb ediblər.
Beynəlxalq Qadınlar Gününün keçirilməsi təşəbbüsü 1910-cu ildə Sosialist İnternasionalının Kopenhagendə keçirilən toplantısında alman fəal Klara Setkin tərəfindən irəli sürülüb. O, işçi qadınların siyasi hüquqlarının olmamasına qarşı proletariatın beynəlxalq etiraz gününün təsis edilməsini təklif edib. Bu ideya bütün konfrans iştirakçıları tərəfindən yekdil dəstək alıb.
İlk dəfə olaraq Beynəlxalq Qadınlar Gününü Avstriya, Danimarka, Almaniya və İsveçrə sakinləri qeyd ediblər. 1911-ci il martın 19-da onlar minlərlə mitinq keçirdilər. Nümayişçilər qadınlara kişilərlə bərabər hüquqlar verilməsini tələb ediblər.
Rus qadınları iki ildən sonra beynəlxalq hərəkata qoşulublar. 1913-cü il martın 2-də Sankt-Peterburqun Poltavskaya küçəsindəki Kalaşnikov Çörək Birjasının binasında qadınların səsvermə hüququ və analığın dövlət təminatı məsələlərinin müzakirə olunduğu iclas keçirilib.
8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Gününün qeyd edilməsi ənənəsi 1914-cü ildə yaranıb. Bu gün Avstriya, Danimarka, Almaniya, Hollandiya, İsveçrə, Rusiya, ABŞ və bir sıra başqa ölkələrdən qadınlar etiraz aksiyaları keçiriblər.
Rusiyada Sovet hakimiyyətinin ilk illərində 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü adlanırdı. 1920-ci illərin sonunda isə yenidən Beynəlxalq Qadınlar Günü kimi tanınmağa başladı. 1965-ci ildən SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanına əsasən, martın 8-i bayram və qeyri-iş günüdür.
1975-ci ildə BMT də 8 Martı Beynəlxalq Qadınlar Günü elan etdi. İki il sonra isə qurumun ümumi qurultayında 8 Mart - Qadın Hüquqları və Beynəlxalq Sülh Günü olaraq rəsmiləşdi. Azərbaycanda isə 8 Mart ilk dəfə 1917-ci ildə qeyd edilib.
Qadınlar Günü dünyanın 30-dan çox ölkəsində qeyd olunur. Əksər ölkələrdə bu gün qeyri-iş günü hesab olunur.
Digər ölkələrdə 8 Mart necə qeyd olunur?
- 8 Mart Anqola, Burkina Faso, Qvineya-Bisau, Kamboca, Çin, Konqo, Laos, Makedoniya, Monqolustan, Nepal, Şimali Koreyada da qeyd olunur. Bu ölkələrdə 8 mart istirahət günüdür.
- Beynəlxalq Qadınlar Günü Qazaxıstan, Ermənistan, Azərbaycan, Gürcüstan, Moldova, Özbəkistan, Qırğızıstan, Abxaziya, Belarus və Cənubi Osetiyada da qeyd olunur.
- 2009-cu ildə Tacikistan Beynəlxalq Qadınlar Gününün adını "Analar günü" adlandırıb.
- Baltikyanı ölkələr 8 martı iş günü elan ediblər - burada mümkün qədər təvazökar və sakit şəkildə təbrik edirlər.
- Kubada bayram böyük əhəmiyyət kəsb edir. 1959-cu ildə Fidel Kastro qadınların kişilərlə bərabər hərbi əməliyyatlarda iştirak etdiyini qeyd edib. Bu, kubalıların digər ölkələrlə birlikdə qeyd etməyə başladığı Beynəlxalq Qadınlar Gününün təsis edilməsi üçün başlanğıc nöqtəsi oldu.
- Almaniyada 8 Mart bayram günü kimi elan edilib.
- ABŞ-da bütün mart ayı Qadın Tarixi Ayı hesab olunur.
- Latviyada 8 mart 1991-ci ilə qədər dövlət bayramı hesab edilsə də, sonradan ləğv edilib. 2007-ci ildə bayramın qaytarılmasına qərar verilsə də, lakin hələ də istirahət günü hesab edilmir.
- Yaponlar alternativ bayramların olması səbəbindən 8 Martı ümumiyyətlə qeyd etmirlər. Martın 3-ü Qızlar, Kuklalar Günü, İlk İlan Günü və ya Şaftalı Çiçəyi kimi tanınır, 14 Mart isə Sevgililər Günü kimi qeyd edilir.
Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin!!
