Swap müqaviləsinin əsas məqsədi risklərdən sığortalanmaqdır. Bu müqavilə birjada öhdəliklərini dəyişmək istəyən tərəflər arasında bağlanır. Bu öhdəliklərə
- faiz dərəcəsi
- valyuta riski
- törəmə maliyyə alətləri və s. daxildir.
Ən geniş yayılmış forması faiz dərəcəsi üzrə swap müqaviləsidir. Kreditlərin alınması zamanı borca görə xərclərin azaldılması üçün istifadə olunur. Məsələn, A şirkəti yeni yaranmış bir şirkətdir və bankdan 30 000manat kredit götürmək niyətindədir. Ancaq bank A şirkətinə bu krediti dəyişən faiz dərəcəsi ilə təklif edir və hal-hazırda faiz dərəcəsi 7% dir. B şirkəti isə maliyyə dayanıqlığı yüksək olan şirkətdir, bank bu şirkətə eyni məbləğdə və eyni müddətdə krediti sabit faizlə təklif edir ki, faiz dərəcəsi də 6% müəyyən olunur. A şirkəti faizlərin qalxmasından ehtiyat edir, B şirkəti isə maliyyə bazarında faiz dərəcəsinin düşməsindən qorxur. Əgər faiz dərəcəsi qalxarsa A şirkəti daha çox məbləğ ödəməli olacaq, əgər faiz dərəcəsi düşərsə B şirkəti maliyyə bazarında yeni yaranmış faiz dərəcəsindən daha yüksək faiz dərəcəsi ödəyəcək. Hər iki müəssisə faiz riskindən özünü qorumaq üçün öhdəliklərini dəyişmək, yəni swap müqaviləsi bağlamaq qərarına gəlir. A şirkəti kreditə görə 6% sabit faizlə, B isə 7% dəyişən faizlə ödəməni həyata keçirir. Əgər faiz dərəcəsi maliyyə bazarında 6%-ə enərsə B şirkəti daha az kredit ödəyəcək. Əgər faizlər 8% olarsa A şirkəti 2% az ödəməklə özünü sığortalamış olacaq.
Valyuta riski üzrə bağlanan swap müqaviləsi. Məsələn, ABŞ-da yerləşən X şirkətinin Avropada yerləşən bir şirkətə 500 000 avro borcu var. X şirkətinin Avropada yerləşən partnyoru Y şirkətinin isə ABŞ-da yerləşən bir şirkətə 600 000 dollar borcu var. Swap törəmə qiymətli kağızın köməyi ilə X şirkəti Y şirkətinin, Y şirkəti isə X şirkətinin borcunu ödəməyi öz öhdəsinə götürmüş olur. Burada əsas məqsəd xarici valyuta riskindən qorunmaqdır. Yəni əgər avro qalxsa yaxud dollar düşsə X şirkəti, dollar qalxsa yaxud avro düşsə Y şirkəti daha çox öz valyutasından itifadə edərək ödəməni həyata keçimeli olacaq.
Bu müqavilə maliyyə bazarında risklərdən yayınmaq üçün istifadə olunur.
