Müəllif:Gülbəniz Hüseynli/Banco.az
Bankomatların (ATM - Automated Teller Machine) yaranma tarixi maraqlı bir prosesdir və bir neçə mərhələni əhatə edir.
Banco.az xəbər verir ki, dünyada ilk bankomatın yaranması 20-ci əsrin ortalarına təsadüf edir. Bu texnologiyanın inkişafı bank xidmətlərini daha əlçatan etmək məqsədi daşıyırdı.
Bankomatın yaranması ideyasını ilk dəfə 1939-cu ildə ABŞ-da mühəndis Luther George Simjian irəli sürüb. O, öz ixtirasını "Bankograph" adlandırdı. Bu cihaz müştərilərə öz əmanətlərini bank hesablarına yatırmağa imkan verirdi. Lakin bu ixtira geniş yayılmadı, çünki o dövrdə banklar bu tip texnologiyaya maraq göstərmirdi.
İlk bankomatın quraşdırılması
1967-ci ildə Londonda yerləşən Barclays Bankı, dünyada ilk bankomatı ictimaiyyətin istifadəsinə verdi. Bu bankomatı britaniyalı ixtiraçı John Shepherd-Barron hazırlamışdı. İlk bankomat sadəcə pul çıxarmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu və bu xidmət xüsusi çeklərlə həyata keçirilirdi. Müştərilər bu çekləri daxil edərək müəyyən məbləği çıxara bilirdilər. Əvvəlki texnologiyalardan fərqli olaraq, bu cihaz daha praktik və istifadəçi dostu idi.
Kartla işləyən bankomatların yaranması
1970-ci illərdə bankomatların inkişafı sürətləndi. Plastik kartlardan istifadə edən ilk bankomat 1969-cu ildə ABŞ-ın Chemical Bank tərəfindən quraşdırıldı. Bu cihaz müasir bankomatların əsası sayılır. Artıq xüsusi çeklərdən istifadə etmək əvəzinə, müştərilər kart vasitəsilə öz hesablarına çıxış əldə edə bilirdilər.
Texnologiyanın yayımlanması və inkişafı
1970-ci illərin sonlarına doğru bankomatlar Avropa, ABŞ və Yaponiyada geniş yayılmağa başladı. Bu texnologiyanın inkişafı ilə bank xidmətlərinə çıxış daha əlçatan oldu. Bankomatlar təkcə nağd pul çıxarmaqla kifayətlənməyib, hesab balansını yoxlamaq, əmanət yatırmaq və bir sıra digər əməliyyatları yerinə yetirmək imkanı yaratdı.
Bu gün bankomatlar dünyada ən geniş yayılmış maliyyə texnologiyalarından biridir. Onlar yalnız bank xidmətlərinə çıxışı asanlaşdırmır, həm də müasir rəqəmsal texnologiyalarla birləşdirilərək əlavə imkanlar təqdim edir, məsələn, QR kodlar, mobil tətbiqlərlə inteqrasiya və s.
Qeyd edək ki, bankomatlar Luther Simjian, John Shepherd-Barron kimi innovatorların səyləri və texnoloji inkişafların nəticəsində yaranmış və bank-müştəri əlaqələrini tamamilə dəyişdirib.
