Müəllif: Gülnar Əhmədli, Banco.az
Orta hesabla bir yetkin insan gündə iki saatdan çox sosial mediada vaxt keçirir. Gənclər üçün bu, "TikTok" və "Instagram" kimi platformalarla demək olar ki, iki qat artır. Son zamanlar "Google"da “sosial media detoksu” axtarışlarının 60% artması bu problemi həll etmək istəyənlərin sayının sürətlə artdığını göstərir. Sosial mediadan istifadəni azaltmaq həqiqətən mümkündürmü? Araşdırmalar bunun mümkün olduğunu deyir. Həm beyniniz, həm də ümumi rifahınız üçün müsbət təsirlər düşündüyünüzdən daha çox ola bilər. Sosial mediadan istifadə etməsəniz beyninizdə nə baş verər? Birlikdə nəzər salaq.
Sosial mediada vaxt keçirmək beynimizin mükafat sistemini sanki hipnoz edir. Neyroloqlar deyirlər ki, hər bəyənmə, paylaşma və gülməli video beynimizdə dopamin ifrazını artıraraq bizi sosial mediadan daha çox istifadə etməyə istiqamətləndirir.
Ancaq beynimiz bu "özünü yaxşı hiss edən" hala məhdudiyyətsiz daxil olmaq üçün nəzərdə tutulmayıb. Bir müddət sonra, dopamin səviyyəsi tarazlaşmağa çalışdıqca, daha az istehsal etməyə başlayır və bu, sizi daim daha çox axtarmağa sövq edir. Bu dövr psixi sağlamlığa təsir edən "beyin çürüməsi" adlı bir vəziyyət yarada bilər.
Mütəxəssislərin fikrincə, sosial mediadan istifadəni dayandırmaq və ya azaltmaq beyninizin özünü sıfırlamasına şərait yaradır.
Bu, məcburi istehlak vərdişlərini pozaraq daha balanslı bir psixi vəziyyət yaratmağa kömək edir. Tədqiqatlar göstərir ki, sosial mediadan sadəcə üç günlük fasilə belə özünə hörməti artırır, stressi azaldır və ümumi xoşbəxtliyi artırır.
Mövzu ilə bağlı başqa bir araşdırma sosial media istifadəsini gündə 30 dəqiqə ilə məhdudlaşdıran insanların daha yaxşı yatdıqlarını, daha az stress keçirdiklərini və həyatlarından daha çox məmnun olduqlarını ortaya qoyub.
Bəs bunu necə edə bilərik?
Həqiqi hədəflər qoyun: Bütün sosial media hesablarını bir anda silmək əvəzinə, gündə bir və ya iki saat təyin etməyə çalışın.
Dostunuzla vaxt keçirin: Birlikdə sosial mediadan istifadəni azaltmaq motivasiyanızı artıra bilər. Həmçinin birlikdə daha faydalı vaxt keçirə bilərsiniz.
Bildirişləri söndürün: Telefonunuzun sizi daim xəbərdar etməsinə imkan verməyin. Bildirişləri söndürmək cəlbediciliyi azalda bilər.
Alternativ fəaliyyətlər tapın: Yeni hobbi tapmaq, rəsm çəkmək və ya yemək bişirmək kimi dopamini sağlam şəkildə artıran fəaliyyətləri araşdırın.
Başlanğıcda narahatlıq və ya hadisələri qaçırmaq qorxusu yaşamaq normaldır.
Ancaq unutmayın ki, bu hisslər müvəqqətidir. İlk bir neçə gün çətin ola bilər, lakin bu narahatlığı aradan qaldırdıqdan sonra daha sakit və balanslı əhval-ruhiyyədə olacaqsınız. İnsanların çoxu bir neçə gün ərzində bu rejimə alışır və nəticədə bundan həzz almağa başlayır.
Sosial media ilə sağlam münasibət qurmaq üçün bu addımlardan sonra bəzi maneələr qoymağı da unutmayın.
Telefonunuzu yataq otağınızda saxlamamaq, müəyyən vaxtlarda istifadə etməmək və ya proqramlara girişi məhdudlaşdırmaq kimi sadə vərdişlər belə böyük fərq yarada bilər.
Mütəxəssislər il ərzində bir neçə dəfə sosial şəbəkələrdə fasilələr etməyi tövsiyə edirlər. Bu, həm psixi sağlamlığınızı qorumağa, həm də sosial mediadan istifadə vərdişlərinizi yenidən qiymətləndirməyə kömək edə bilər.
Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin!!
