Həmçinin oxu: Sahibkar hansı vergiləri verməlidir? - I hissə

Həmçinin oxu: Sahibkar hansı vergiləri verməlidir? - II hissə

Həmçinin oxu: Sahibkar hansı vergiləri verməlidir? - III hissə

Fiziki şəxsin əhaliyə xidmət göstərilməsi nə deməkdir?

Misal: Əgər fiziki şəxs 1 kiloqram kartofu əhaliyə satırsa deməli o sadələşmiş vergi ödəyicisidir yəni mikro sahibkar sayılır.

Əgər fiziki şəxs 1 kiloqram kartofu  mağazaya satırsa  olur gəlir vergisi ödəyəcisi.

Qeyd: Bu misalı topdan və pərakəndə ticarətə də əlavə etmək olar. Yəni mağaza kartofu əhaliyə satırsa olur parkəndə ticarət fəaliyyəti. Əgər digər mağazaya olur topdansatış fəaliyyət. ƏDV üzvü olmalıdır.

Xidməti müqavilə ilə  işləyən  şəxs  vergini  necə ödəməlidir?

Vergi Məcəlləsinin 151.5.2. maddəsinə əsasən cari vergi ödəmələrinin məbləği mənfəətdən və ya gəlirdən verginin məbləğinin 75 faizindən az olmamalıdır.

Misal: 1. VÖEN-i olan sərbəst mühasib “A” şirkətinə hesabatların verilməsi ilə bağlı xidmət göstərir. Xidməti  müqavilədə 200 manat qeyd olunur. Vergi Məcəlləsinin 108  maddəsinə əsasən  gəlirdən çıxılan  xərclər (plastik kartın alınması, sığorta  haqqının ödənilməsi )  42,50 qəpikdir  200 - 42.50 = 157.50*20% =  31 manat 50 qəpik.  31, 50*75% = 23manat 63 qəpik. 31,50-23,50 = 8 manat vergi tutulacaq.

Muzdlu işə aid olmayan fəaliyyətdən gəlir əldə edən sığortaolunanlar üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı necə ödənilir?

Sosial sığorta haqqında qanunun aşağıdakı maddələrinə nəzər salaq və bunların açlışınmisalla qeyd edək.  

14.5. Muzdlu işə aid olmayan fəaliyyətdən gəlir əldə edən sığortaolunanlar üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir:

14.5.1. sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə - minimum aylıq əməkhaqqının tikinti və ticarət sahələrində 50 faizi, digər sahələrdə 25 faizi miqdarında; (2020-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minir)

Tikinti materialları satan sahibkar 500 manat gəlir əldə edib. Nəzərə alsaq ki, minimum əmək haqqı 130 manatdır və bunun da 50 faizi 65 manat edir. Bu halda sahibkar 65 manat sığorta ödəyəcək.

14.5.2. mülki hüquqi xarakterli müqavilələrlə işləyənlər (fərdi sahibkarlar istisna olmaqla) üzrə ödəmə mənbəyindən tutulmaqla - gəlirlərinin 25 faizi miqdarında;

Fəhlə bir yerdə iş görür və 100 manat gəlir əldə edir. Bu halda 100*25%= 25 manat sosial ödəyəcək

14.5.3. xüsusi notariuslar üzrə - minimum aylıq əmək haqqının on mislinin 25 faizi miqdarında;

Özəl notarius 500 manat gəlir əldə edir. 130*10 =  1300*25%=325 manat sığorta ödəyəcəklər.

14.5.4. müəlliflik qonorarı ödəyən hüquqi və fiziki şəxslər üçün ödəmə mənbəyindən tutulmaqla - hesablanmış qonorar məbləğinin 15 faizi miqdarında;

Qəzet 100 manat qonarar ödəyir. 100*15%= 15 sığorta ödəyəcək.

14.5.5. vəkillər kollegiyasının üzvləri, sərbəst auditorlar, sərbəst mühasiblər - gəlirlərinin 20 faizi miqdarında;

Fərdi mühasib xidməti müqavilə ilə 200 manatlıq iş görüb.

200 * 20% = 40 manat sığorta ödəyəcək.

14.5.6. mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatına yararlı torpaqları istifadə edən fiziki şəxslərin (digər sahələrdə işləyib məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödəyənlər istisna olmaqla) və ailə kəndli təsərrüfatlarının əmək qabiliyyətli (I və II qrup əlillər, həmçinin sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar istisna olmaqla, 15 yaşından "Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 7-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş yaş həddinədək olan şəxslər) ailə üzvlərinin hər biri üçün (alınan əmlak və torpaq payı hesabına şəxsi yardımçı və digər təsərrüfatlar daxil olmaqla) minimum aylıq əməkhaqqının 6 faizi miqdarında.

Şəxsi təsərrüfatı olan kəndlinin üç nəfər ailə üzvünün gəliri 300 manatdır. Hər biri  ayrılıqda 100 manat gəlir əldə edirlər. Belə olan halda 300*6% = 18 manat sığorta haqqı ödəniləcək.

14.6. Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hər ay üçün hesablanır, əmək haqqı və digər gəlirlər üzrə ödənişlərlə eyni vaxtda, lakin sonrakı ayın 15-dən gec olmayaraq, tam məbləğdə yalnız nağdsız hesablaşma qaydasında ödənilir.

14.7. Bu qanunun məqsədləri üçün neft-qaz sahəsində fəaliyyətin və qeyri-dövlət sektorunun meyarları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən olunur.

Qeyri-dövlət sektoruna aid edilən sığortaedənlərdə işləyən sığortaolunanların muzdlu işdən aylıq gəlirlərin nəçə faizi  sığorta haqqına ödəniləcək?

Sosial sığorta haqqında qanunun 14.4 maddəsinə əsasən neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlət sektoruna aid edilən sığortaedənlərdə işləyən sığortaolunanların muzdlu işdən aylıq gəlirlərindən məcburi dövlət sosial sığorta haqqı 2019-cu il yanvarın 1-dən 7 il müddətində aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir:

Misal: “Suqovuşan” MMC-nin işçi 180 manat gəlir əldə edir. 180*3% = 5.40 işçinin əmək haqqısından tutulub aidiyyatı quruma ödənilir.

“Suqovuşan” MMC-nin əmək haqqı fondundan  180*22% = 39.60 tutularaq aiddiyatı quruma köçürülür.

 “Suqovuşan” MMC-nin işçisi 500 manat maaş alır.6+(500-200)*10%= 36 manat işçinin əmək haqqısından tutulub aidiyyatı quruma ödənilir.

“Suqovuşan” MMC-nin əmək haqqı fondundan  44+(500-200)*15% = 89.00 tutularaq aiddiyatı quruma köçürülür.

Fiziki şəxsin işçisi yoxdursa işçisizlikdə sığorta ödəməlidirmi?

İşsizlikdən sığorta haqqında qanuna əsasən şəxsin digər şəxslə və yaşəxslərlə  əmək müqaviləsi bağlamırsa, o halda işsizlikdən sığorta haqqı ödəmir.

İşçisizlikdə sığorta ödəmələri necə həyata keçirilir?

“Suqovuşan”  MMC-nin işçisi 300 manat maaş alır. İşçinin hesabına 300*0.5% = 1 manat 50 qəpik vəsait aidiyyatı quruma ödənilir.

İşəgötürən isə 300*0.5% = 1 manat 50 qəpik vəsaiti aidiyyatı quruma ödəyir.

© Marja